Felsefe Ve Hakikat

Felsefe deyince gözümün önüne şöyle bir manzara gelir: Feza büyüklüğünde bir çuval. Çuval, yalnız bir tanesi sağlam, gerisi çürük cevizlerle dolu… İşte felsefe, bu çuvala her defa elini sokup o sağlam cevizi boş yere aramak gayretinin ismidir.

Gayet tabiî olarak, çuvala rastgele dalan el, her defa bir çürük cevizle çıkacak, fakat her defa (Evraka! – buldum!) diye bağıracaktır. Tek ve dopdolu cevizi doğrudan doğruya bulmak ehliyetindeki mutlak sistemin ismi de, elbette ki, felsefe olmayacaktır. O sistem, mutlak doğrunun serbestçe aramak gibi de bir eşeklik hürriyetini elbette kabul etmiyecektir.

Felsefeye güvenenlere şaşırıyorum! Şu sıfatla!.. En aşağı yirmi beş yıl felsefenin “sinemaskop” perdesindeki gölgelerini hecelemiş ve bilmem kaç deve yükü felsefe kitabı okumuş bir insan sıfatiyle…

Şaşırıyorum! Zira onun biricik verimi çuvala dalıp da çıkan ve sonra yemişinin çürüklüğünü gören ellerin her defa inkisarına şahit olmaktan, baş vurulacak her tecrübenin boş çıkacağını bile bile yine aynı işi tekrarlamak zorunda kalmaktan başka ne olabilir?

Hayır, hayır; onun asıl öyle bir verimi ve faydası var ki, biricik vücut hikmeti… Bakın ne:

Felsefe, doğruyu bulma değil, her defa yanlışı yakalama aletidir; ve bütün felsefe mezhepleri birbirinin yanlışını çıkarırken doğrudur. Doğru tek, yanlış ise sayısız olduğuna göre, o mutlak “tek”e malik olanın sayı saymak ve hakikati bole bole bir şeye varılabileceğini sanmakla ne ilgisi olabilir?

Biz hakikati “namütenahi”de arayanlar değil, “tek”de bulanlar, ne felsefeye inanabiliriz, ne de usulünü ondan alan başıboş hürriyete… Yani, demokrasi için demokrasiye…

Su başında oturanın, dili bir karış dışarıda, su aramaya ve suyu değil de, bu arayıcılığı sistemleştirmeye ihtiyacı yoktur.

Arayan arasın; biz bulmuşuz!..

25 Ocak 1978